Implanty czy protezy zębowe – co warto wybrać? Najważniejsze różnice

Braki w uzębieniu silnie obniżają jakość życia poprzez zarówno znaczące pogorszenie funkcji żucia pokarmów, jak i obciążenie psychicznie: utratę pewności siebie. Wiążą się z też licznymi problemami jak wady zgryzu czy zmiany w wyglądzie twarzy i sposobie mówienia. Stąd wymagają leczenia – zastosowania tradycyjnych protez lub odbudowy zębów na implantach. Czym różnią się te rozwiązania? Implanty czy protezy? Podpowiadamy!

Implanty a protezy – czym charakteryzują się te rozwiązania?

Implanty zębowe to małe, zwykle tytanowe elementy wszczepiane w kość szczęki albo żuchwy, w miejscu utraconego zęba. Implanty zastępują korzenie zębowe (a nie całe zęby) – na nich zęby zostają odbudowane, poprzez np. koronę, most, protezę. Z reguły mają kształt walca lub stożka i wyglądem przypominają śruby. Gdy usuwamy tylko jeden ząb, na implancie mocujemy koronę. Kilka połączonych ze sobą koron tworzy most protetyczny, który uzupełnia wiele braków zębowych w łuku, czyli zastępuje kilka sąsiadujących ze sobą zębów. Korony oraz mosty są formami protezy zębowej stałej i częściowej.

Protezy zębowe to elementy imitujące naturalne uzębienie, zwykle zęby i otaczające je tkanki. Wyróżniamy protezy częściowe, czyli zastępujące jeden bądź kilka zębów – do nich zaliczamy właśnie korony i mosty protetyczne. Mamy też protezy całkowite, uzupełniające brak wszystkich zębów w jednej szczęce. Protezy dzielimy także na stałe – tych pacjent samodzielnie nie zdejmie – oraz ruchome, w formie „nakładek” mocowanych np. na zatrzaskach, klamrach i kleju. Tradycyjne protezy zębowe stałe przytwierdza się do naturalnych (zdrowych) zębów bądź – coraz częściej, ze względu na liczne korzyści – mocuje się je właśnie na implantach.

Tradycyjna proteza zębowa a implant – różnice

Współczesna protetyka w rzeczywistości oferuje wybór znacznie szerszy niż „implant czy proteza”. W zależności od rozległości braków zębowych, stanu pozostałych zębów naturalnych, potrzeb i oczekiwań pacjenta (i jego możliwości finansowych) specjaliści mogą zaproponować różne rozwiązania, obejmujące m.in.:

• Uzupełnienie braków zębowych poprzez korony lub mosty bez implantów, czyli z wykorzystaniem zdrowych zębów.
• Odbudowę zęba (zębów) na implancie – czyli wszczepienie implantu i założenie korony lub mostu. W przypadku mostu rozwiązanie ma tę zaletę, że nie trzeba do jego zamocowania szlifować sąsiadujących naturalnych i zdrowych zębów (czyli de facto nieodwracalnie ich uszkadzać).
• Tradycyjną protezę ruchomą, zdejmowaną – szkieletową lub akrylową – lub protezę stałą przytwierdzoną do implantów. Rozwiązaniem pośrednim, coraz częściej wybieranym przez pacjentów, jest proteza overdenture. To typ protezy mocowanej do filarów, których funkcję pełnią albo zdrowe zęby, albo właśnie implanty. Łączy charakterystyczną dla protezy stałej funkcjonalność (pacjent bez problemu radzi sobie z twardymi pokarmami itd.) z wygodą czyszczenia protezy ruchomej (pacjent może ją samodzielnie ściągnąć).
• Odbudowy niewielkiego stopnia jak wkłady koronowe i koronowo-korzeniowe czy licówki. Wkłady koronowo-korzeniowe to rodzaj metalowych sztyftów umieszczanych w korzeniu zęba, na które zakłada się korony protetyczne lub mosty. Licówki to płytki ceramiczne, porcelanowe lub kompozytowe nakładane na odpowiednio przygotowane zęby naturalne. Pełnią przede wszystkim funkcję estetyczną, przywracają ładny kształt i kolor uzębienia – piękny, „hollywoodzki” uśmiech.

Różnice między zastosowaniem implantów a starszych, tradycyjnych form osadzania uzupełnień protetycznych najwyraźniej widać na przykładzie protez ruchomych oraz protez stałych mocowanych na implantach. Poznanie zalet i wad obydwu da najlepszą odpowiedź na nurtujące pacjentów pytanie „implant czy proteza?”.

Zalety implantów zębowych w stosunku do tradycyjnych protez ruchomych

• Wysoki wskaźnik powodzenia – szanse na utrzymanie implantu wynoszą powyżej 97% przez okres 10 lat przy założeniu praktykowania przez pacjenta właściwej higieny jamy ustnej (i przy braku innych przeszkód medycznych). W wielu przypadkach służą nawet znacznie dłużej, czasem przez resztę życia.
• Lepsze utrzymanie kości w miejscu bezzębnym – implanty zapobiegają zanikowi kości, których konsekwencją jest przemieszczanie się zębów.
• Duża wytrzymałość implantu i mocowania uzupełnienia – pacjent może wszystko jeść i nie obawia się o przesunięcie się lub odklejenie protezy. Implant świetnie stabilizuje protezę i rozkłada siły nacisku. Zapewnia prawie dwa razy wyższą siłę zgryzu, która przekłada się na znacznie lepsze doświadczenia żucia i połykania niż w przypadku tradycyjnej protezy ruchomej.
• Świetny efekt wizualny i przywrócone naturalne rysy twarzy.
• W stosunku do tradycyjnych mostów, mosty mocowane na implantach nie wymagają szlifowania sąsiadujących zębów. Odbudowa zębów nie implantach nie obciąża pozostałego naturalnego uzębienia. Istnieje więc mniejsze ryzyko pojawienia się wrażliwości zdrowych zębów, rozwoju próchnicy i problemów endodontycznych.
• O protezę stałą na implantach dba się jak o naturalne zęby. Jeśli pacjent jest przyzwyczajony do protezy ruchomej, może zdecydować się na protezę overdenture na implantach, którą również może ściągnąć (łatwość czyszczenia), a która jednak przez solidniejsze mocowanie zapewnia wygodę żucia i mówienia.

Wady implantów zębowych w stosunku do protez ruchomych

• Wyższy koszt leczenia. Za implant trzeba zapłacić średnio 3000-4500 zł. W porównaniu z najtańszą protezą całkowitą akrylową, której koszt wynosi około 600-1200 złotych, różnica jest spora. Trzeba jednak wziąć pod uwagę fakt, że implanty służą znacznie dłużej, a protezę ruchomą trzeba wymienić po maksymalnie kilku latach.
• Zwykle długi czas leczenia. Przeważnie pacjent musi poczekać na zagojenie się i wzrost kości wokół implantu przed odbudową zębów lub wstawieniem protezy. To może trwać od 2 do nawet 6 miesięcy i wymaga co najmniej kilka wizyt. Jednak nie musi: niektórzy pacjenci kwalifikują się również do założenia natychmiastowej protezy tymczasowej, co pozwala uniknąć okresu bezzębia.

Jakie zalety mają tradycyjne ruchome protezy dentystyczne?

• Są znacznie tańszym i szybszym rozwiązaniem. Protezy akrylowe z co najmniej pięcioma sztucznymi zębami refunduje NFZ (raz na 5 lat). Zwykle wymagają tylko dwóch wizyt i są gotowe po kilkunastu dniach. Po usunięciu zębów bez wszczepienia implantów można również zdecydować się na protezę natychmiastową, która uzupełni braki w uzębieniu w okresie gojenia się ran i przygotowywania protezy stałej.
• Duże możliwości dopasowania protezy. W zasadzie każdy pacjent kwalifikuje się do noszenia protezy ruchomej, niezależnie np. od kondycji kości i rozległości braków zębowych. Nie ma też wielu przeciwwskazań zdrowotnych: to szeroko i łatwo dostępne uzupełnienie protetyczne.

Jakie są wady protez ruchomych?

• Protezę zębową ruchomą trzeba wymieniać co około 5 lat.
• Nie zapobiegają zanikowi kości, a więc przemieszczaniu się zębów. W konsekwencji u pacjenta mogą zmienić się naturalne rysy twarzy.
• Jeśli opierają się na zdrowych zębach, mogą je obciążać i osłabiać.
• Mogą się przemieszczać i odklejać. A to powoduje ogromny dyskomfort i poczucie niepewności. Pacjent nie tylko musi uważać na protezę podczas jedzenia, ale też często po prostu obawia się oficjalnych i towarzyskich spotkań. Boi się szeroko uśmiechać, śmiać i swobodnie wypowiadać.
• Wiążą się z o wiele mniejszą siłą zgryzu i niższą efektywność żucia, co powoduje konieczność rezygnacji ze spożywania twardych czy kleistych pokarmów. Powodują więc wiele ograniczeń w codziennym życiu.
• Protezy ruchomej często nie da się idealnie dopasować, co może powodować podrażnienia jamy ustnej i dyskomfort.
• Wyglądają mniej naturalnie, mogą się nieestetycznie przebarwiać.
• Nie powinno się ich nosić całodobowo. Pojawia się więc problem z higieną przechowywania protezy i koniecznością używania dodatkowych preparatów np. tabletek. Pacjenci też często zapominają o właściwym oczyszczaniu jamy ustnej, które powinno obejmować błony śluzowe, dziąsła i język. Czyszczą wyłącznie protezy, a to może prowadzić do różnych chorób dziąseł czy zakażeń grzybiczych.

Implanty czy protezy zębowe tradycyjne?

To ważna decyzja i trzeba podjąć ją wspólnie z lekarzem prowadzącym, który oceni stan uzębienia, kości (i ogólny stan zdrowia) i odniesie rozwiązania do oczekiwań, potrzeb pacjenta, biorąc też pod uwagę jego możliwości finansowe. Podstawą rozważań jest specyfika problemu. Przykładowo ząb zdrowy lub wyleczony z ułamaną/ukruszoną koroną uzupełnia się zwykle wkładem i koroną, a ewentualnie licówką. Pojedyncze braki zębowe nie muszą koniecznie wymagać implantów: koronę można zamocować do sąsiednich zębów. Przewagą koron oraz mostów na implantach jest natomiast to, że wyglądają i są odczuwalne jak naturalne zęby i tak się je traktuje. Wybór między protezą całkowitą stałą a ruchomą zależy głównie od wieku oraz stanu zdrowia. Bo chociaż każda proteza dobrze współpracuje z implantami, nie u każdego pacjenta można je wszczepić.

W obrębie protez ruchomych również mamy różne rozwiązania – akrylowe są tańsze, a szkieletowe wygodniejsze. W drugim przypadku można zdecydować się na bardziej ekonomiczną protezę na klamrach, lecz te często psują efekt estetyczny: u niektórych pacjentów po prostu je widać. A wówczas warto zastanowić się nad nieco droższą, ale mocowaną na zatrzaskach czy zasuwach.

Natomiast ze względu na liczne zalety (estetyczne, funkcjonalne, higieniczne) protezy stałe na implantach warto traktować jako te docelowe, a wszelkie protezy ruchome – jako rozwiązania tymczasowe, przejściowe.

Materiały źródłowe:

• D.R. Prithviraj, V. Madan, P.Harshamayi, C. Gyan Kumar, R. Vashisht, A comparison of masticatory efficiency in conventional dentures, implant retained or supported overdentures and implant supported fixed prostheses: A literature review, „Journal of Dental Implants”, 2014, 4(2), źródło: https://journals.lww.com/jodi/fulltext/2014/04020/a_comparison_of_masticatory_efficiency_in.10.aspx (dostęp 19.01.2021)
• M. Miedzik, M. Syryńska, K. Sporniak-Tutak, Implanty w ortodoncji – nowe możliwości leczenia – na podstawie piśmiennictwa, „Czas. Stomatol.”, 2006, LIX, 9, 662-669, źródło: https://www.researchgate.net/profile/Katarzyna-Sporniak-Tutak/publication/242630948_Implanty_w_ortodoncji_-_nowe_mozliwosci_leczenia_-_na_podstawie_pismiennictwa_Implants_in_orthodontics_new_treatment_methods_-_review_of_literature/links/00b7d53b65125a43b6000000/Implanty-w-ortodoncji-nowe-mozliwosci-leczenia-na-podstawie-pismiennictwa-Implants-in-orthodontics-new-treatment-methods-review-of-literature.pdf (dostęp: 19.01.2024)
• R. Gupta, N. Gupta, K.K. Weber, Dental implants, źródło: https://europepmc.org/article/nbk/nbk470448 (dostęp 19.01.2024)